Συνήθως όταν αποτυπώνεται μια μάχη, αναφέρονται οι ηγήτορες, απαριθμούνται οι αντίπαλες δυνάμεις, καταγράφονται οι διατάξεις και οι σχηματισμοί , μνημονεύονται τα μέσα, καταμετρώνται οι απώλειες των αντιμαχομένων.Μια μάχη όμως, αποτελεί τη συνάθροιση των προσωπικών μικρών μαχών, που δίνουν οι εμπλεκόμενοι αξιωματικοί, υπαξιωματικοί και στρατιώτες και χαρακτηρίζονται από την τραγικότητα των στιγμών στην έξαψη της σύγκρουσης. Τέτοιες στιγμές αποδίδονται στο συγκεκριμένο κείμενο ως φόρο τιμής στους Έλληνες μαχητές της επικής μάχης Κιλκίς – Λαχανά εναντίον των Βουλγάρων, η οποία διεξήχθη στις 21/6/1913 κατά τη διάρκεια του Β’ Βαλκανικού Πολέμου.
Πρώτο περιστατικό, το οποίο καταδεικνύει το υψηλό φρόνημα των προγόνων μας σχετίζεται με τον ταγματάρχη Κουτήφαρη, ο οποίος αναχωρώντας με το 29ο ΣΠ από τη Μπάλτζα, σημερινό Μελισσοχώρι Θεσσαλονίκης, ανέφερε στους άνδρες του… «Παιδιά, η σημερινή μέρα, έχω την προαίσθηση, ότι θα είναι η λαμπρότερη της ζωής μου. Με το θάρρος και την ορμή σας προσπαθήστε να την κάνετε και για σας λαμπρή». Και υπήρξε πραγματικά η ωραιότερη, αλλά και η τελευταία της ζωής του για τον ηρωικό πεσόντα αξιωματικό.
Ένα ακόμη γεγονός, που φανερώνει την ευψυχία των Ελλήνων μαχητών, ήταν με πρωταγωνιστή τον Λοχαγό (ΠΖ) Ντίλα, ο οποίος αν και είχε τραυματισθεί σοβαρά, εξακολουθούσε να διοικεί το λόχο του, ώσπου εξαντλήθηκε εντελώς. Όταν διαπίστωσε πως αδυνατούσε να συνεχίσει, ανέθεσε τη διοίκηση στον Ανθυπολοχαγό (ΠΖ) Τριανταφυλλίδη και έδωσε στους άνδρες του την εντολή να προχωρήσουν…» Προς τη Δόξα, που σας προσμένει, τους είπε. Εγώ θα περιμένω εδώ να μάθω από το
στόμα σου, Ανθυπολοχαγέ, πως καταλάβαμε το Κιλκίς». Λίγο αργότερα ενώ απομακρύνθηκαν οι στρατιώτες του ξεψύχησε…
Όμως η ηρωικότερη και συνάμα τραγικότερη περίπτωση, δείγμα της περίτρανης ανδραγαθίας των Ελλήνων στρατιωτών, συνέβη στη μάχη του Λαχανά. Το 1ο Ευζωνικό Τάγμα με σφοδρές εφόδους είχε κυριεύσει με τη λόγχη τα βουλγαρικά πυροβολεία. Όταν κατά την τελική έφοδο οι τάξεις μας έφτασαν στα πυροβολεία, στην κάννη ενός πυροβόλου βρέθηκε σαν ιππέας ένας Εύζωνος! Καθώς πρόβαλε ορμητικός και… ίππευσε πρώτος το εχθρικό πυροβόλο, μια ομοβροντία τον πέτυχε κατάστηθα και τον άφησε νεκρό πάνω στο ανεκτίμητο λάφυρό του. Χαρακτηριστικό επίσης του τρόμου και της φυγής των Βουλγάρων και ότι τα κλείστρα των πυροβόλων τους βρέθηκαν ανοικτά και σε μερικά από αυτά η οβίδα ήταν μισοβαλμένη στην κάννη. Οι Εύζωνοι, μόλις έφτασαν στα πυροβόλα, τα γύρισαν προς το μέρος των Βουλγάρων και προσπαθούσαν να τα χειριστούν. Τμήματα Ελληνικού Ιππικού δεν υπήρχαν κοντά και τότε ο διοικητής τους, ο θρυλικός Συνταγματάρχης Ιωάννης Βελισσαρίου δεν δίστασε και τους αποκρίθηκε…» Γιατί βρε παιδιά, θέλετε να σας ντροπιάσει η οβίδα? Εσείς πιο σύντομα θα πάτε. Εμπρός!...Καταδίωξη!....Εμπρός τσολιάδες!...φώναξε. Σας θέλω! Εμπρός σαν άλογα! Να μην σας ξεφύγει κανείς!...». Μετά τη διαταγή αυτή οι Εύζωνοι χάθηκαν. Η σκόνη μονάχα φαινόταν στο δημόσιο δρόμο. Η διαταγή του Βελισσαρίου ήταν για αυτούς νόμος ιερός… Μετά από μια ώρα 1.500 Βούλγαροι με τους αξιωματικούς τους αιχμαλωτίζονταν! Ο Βελισσαρίου έστειλε στον Μέραρχο Δελαγραμμάτικα το ακόλουθο σημείωμα. «Οι Εύζωνοι μου τρέχουν σαν ζαρκάδια. Εξακολουθεί η καταδίωξη. Αδυνατώ να τους συγκρατήσω. Μήπως παραφρόνησαν; Και αυτό είναι πιθανό. Η ορμή τους προς τον εχθρό είναι ανεξήγητη!».
Τέλος, δείγμα της ανθεκτικότητας των Ελλήνων μαχητών αλλά και της κοπώσεως που υπέστησαν, ήταν οι εκφράσεις παραπόνων των διοικητών των Ευζωνικών Ταγμάτων μετά τη μάχη του Λαχανά προς τον Συνταγματάρχη Βελισσαρίου, ότι από τις 19/6 οι άνδρες τους ήταν χωρίς τροφή και νερό. Φυσικά ο Βελισσαρίου ειδοποίησε άμεσα τον Μέραρχο Δελαγραμμάτικα και σιτίστηκαν.
Αυτοί ήταν οι πρόγονοι μας, οι οποίοι με καθοδηγητή και συνοδοιπόρο τη Φιλοπατρία, κατέκτησαν το κλέος των Ηρώων και ως νέοι Ημίθεοι του Ελληνισμού κέρδισαν την μετάβασή τους στα Ηλύσια Πεδία της Φυλής μας.
Γεώργιος Γκιούρας.