Το 1897 είναι ένα τραγικό και σημαδιακό έτος για την Νεώτερη Ιστορία της Ελλάδας, διότι από την μία πλευρά διεξήχθη ο Ατυχής Ελληνοτουρκικός Πόλεμος, από την άλλη γεννήθηκε στην Κύπρο την 5/7/1897 ο άνθρωπος που έμελλε να γράψει με την δράση του την τελευταία χρυσή σελίδα του Ελληνισμού, τον Εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα της ΕΟΚΑ στην Κύπρο.
Το παρακάτω κείμενο καταγράφει τιμής ένεκεν τις τελευταίες στιγμές του Γεωργίου Γρίβα μετά την λήξη του Αγώνα της ΕΟΚΑ, με την υπογραφή των Συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου στις 22/2/1959.
Στις 28/2/1959 ήδη ο Βρετανός Κυβερνήτης ανακοίνωσε τους όρους αμνηστίας: Για τα μικρότερα αδικήματα θα χορηγείτο αμνηστία, ενώ για τα υπόλοιπα προβλεπόταν αναθεώρηση. Για όσους βαρύνονταν με σοβαρότερες υποθέσεις θα ετοιμαζόταν κατάλογος και οι κρατούμενοι θα όφειλαν να αναχωρήσουν για την Ελλάδα αμέσως μετά την απόλυσή τους. Τέλος, ελήφθη πρόνοια για τους 31 Κύπριους αγωνιστές οι οποίοι εξέτιαν τις ποινές τους σε φυλακές της Μεγάλης Βρετανίας και οι οποίοι θα μεταφέρονταν στη Μεγαλόνησο. Οι μαχητές της ΕΟΚΑ παρέδωσαν τον οπλισμό τους σε εκκλησίες, που προκαθορίσθηκαν, με την παρουσία μόνο Ελληνοκυπρίων αστυνομικών. Εμμένοντας στους όρους αξιοπρεπούς αποχαιρετισμού στα όπλα και χορήγησης γενικής αμνηστίας, ο Γρίβας πέτυχε τελικά την υποχώρηση της Βρετανικής πλευράς. Σε νέα του ανακοίνωση ο Βρετανός
Κυβερνήτης αποσαφήνισε τις τελικές του θέσεις: όλοι οι αγωνιστές έλαβαν αμνηστία και θα απολάμβαναν πλήρους ελευθερίας, όπως κάθε πολίτης. Εξαιρέθηκαν 23 κατάδικοι της ΕΟΚΑ οι οποίοι βρίσκονταν στις Βρετανικές φυλακές και οι οποίοι θα μετέβαιναν στην Ελλάδα.
Στις 9/3/1959 ο Γρίβας εξέδωσε την ιστορική τελευταία προκήρυξη της ΕΟΚΑ προς τον Κυπριακό λαό, όπου με εμφανή την πίκρα του από την αποτυχία επίτευξης της Ένωσης με την Μητέρα Ελλάδα, κάλεσε τον λαό να στηρίξει τον Μακάριο, ώστε να οδηγηθεί η Κύπρος στην οδό της ευημερίας και της προόδου. Το βράδυ της ίδιας ημέρας οι Γρίβας και Μακάριος συναντήθηκαν και συζήτησαν επί μακρόν και στις 13/3/1959 ο Γρίβας απευθύνεται με επιστολή στους Συναγωνιστές του όπου τους καλεί με Ομόνοια και Αγάπη να επιδείξουν πίστη και αφοσίωση στον Μακάριο.
Δύο τελευταίες επιθυμίες εξέφρασε ο Αρχηγός. Η πρώτη ήταν να προσκυνήσει στους τάφους των νεκρών του Συναγωνιστών, αυτών οι οποίοι πολέμησαν για μια τετραετία υπό τις διαταγές του, προσφέροντας τη ζωή τους. Η αποικιακή διοίκηση, αν και μετρούσε τις τελευταίες της στιγμές στο νησί, δεν του το επέτρεψε. Η δεύτερη επιθυμία του Γεωργίου Γρίβα, να συναντήσει και να αποχαιρετήσει τους τομεάρχες και Συναγωνιστές στην ΕΟΚΑ, πραγματοποιήθηκε το βράδυ της 15ης Μαρτίου 1959, σε ένα σπίτι της Λευκωσίας. Ορισμένοι έβλεπαν για πρώτη φορά τον Αρχηγό τους, τον Διγενή, τις εντολές του οποίου εφάρμοζαν πιστά και με αυτοθυσία γράφοντας ηρωικές σελίδες.
Το μεσημέρι της 17ης Μαρτίου 1959 το αεροσκάφος του Προέδρου της Ελληνικής Κυβέρνησης μετέφερε τον Γεώργιο Γρίβα στο Αεροδρόμιο του Ελληνικού. Εκεί τον υποδέχθηκαν οι επίσημες Αρχές, ο Δήμαρχος Αθηναίων, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος και χιλιάδες λαού. Στη διαδρομή από το αεροδρόμιο έως το κέντρο της Αθήνας χιλιάδες Αθηναίοι είχαν συγκεντρωθεί και στις δύο πλευρές των οδών, από τις οποίες διήλθε η αυτοκινητοπομπή, επευφημώντας τον Αρχηγό της ΕΟΚΑ και ραίνοντάς τον με άνθη. Την επόμενη ημέρα, στις 18/3/1959, η Βουλή των Ελλήνων σε πανηγυρική συνεδρίαση ανακήρυξε ομόφωνα τον Γεώργιο Γρίβα " Άξιον της Πατρίδος ". Το σύνολο του Ελληνικού πολιτικού κόσμου εξήρε την προσωπικότητα του τιμωμένου και την προσφορά του προς την Πατρίδα.
Έτσι άρχιζε μια νέα εποχή στην Κυπριακή Ιστορία, με την ίδρυση ανεξάρτητου κράτους του οποίου θα ηγείτο ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος. Ο Γεώργιος Γρίβας, αναγκάσθηκε να εγκαταλείψει την ιδιαίτερη πατρίδα του με την πικρή αίσθηση της ανικανοποίητης επιθυμίας της Ένωσης και τους κοινούς πόθους ουσιαστικά ανολοκλήρωτους. Πρέπει να επισημανθεί πως σε όλη τη διάρκεια της τελευταίας φάσης του Αγώνα της ΕΟΚΑ, όταν το πρώτο ρόλο ανέλαβαν η διπλωματία και οι παρασκηνιακές διαβουλεύσεις, ο Μακάριος ήταν ευκολότερα αποδεκτός και οι κινήσεις του κρίνονταν πιο διαλλακτικές από τον Αμερικανοβρετανικό παράγοντα. Αντίθετα ο Γρίβας ήταν ανεπιθύμητος στις μελλοντικές εξελίξεις και η Βρετανία τον θεωρούμε ισχυρό εμπόδιο στις μεθοδεύσεις τις στην Κύπρο. Υπήρξαν επανειλημμένες κρούσεις προς τον Μακάριο από Βρετανούς αξιωματούχους, ώστε ο Αρχιεπίσκοπος να επηρεάσει τον Γρίβα και, αν ήταν δυνατό, να τον πείσει να εγκαταλείψει την Κύπρο. Αμέσως μετά την ίδρυση του Κυπριακού κράτους ο τέως Βρετανός Κυβερνήτης Χιού Φουτ αποκάλυψε κατά τη διάρκεια ομιλίας του στο Λονδίνο τον Δεκέμβριο του 1960 πως η κύρια προσπάθεια της Βρετανίας ήταν να βρεθεί λύση που να προβλέπει επαναφορά του Μακαρίου στην Κύπρο και απομάκρυνση του στρατηγού Γρίβα.
Μια δήλωση που υποδηλώνει πολλά.....ΕΛΛΑΣ-ΚΥΠΡΟΣ-ΕΝΩΣΙΣ.
Γεώργιος Γκιούρας, ΛΑ.Σ.Ι.ΤΑ